Na be squilats, utschels, mürs e’ls oters abitants dal god ramassan d’utuon nuschs e puschas. Eir ils umans sun da quist temp in tschercha da s-chazis forestals. Intant cha’ls üns fan quai per surviver l’inviern decoreschan ils oters lur ambiaint. Il god es üna funtana richa per da tuottas sorts decoraziuns.

Il multitalent god
Il god es üna basa da viver importanta per l’uman. El serva sco protecziun da privels da la natüra, es ün ambiaint da vita per fauna e flora, el furnischa laina e vain predschà sco lö da recreaziun. L’utuon as preschainta i’l god ün s-chazi rich: Bulais, pomma, nuschs e bler oter plü sun pronts per racoglier. Da quist temp ramassa l’uman roba secha e dascha per far decoraziuns pel temp d’Advent e da Nadal. Bler da quist material vain eir sport illas butias e vain importà da pajais lontans sco la China, Türchia o pajais dal nord.

Dascha sta a disposiziun
Sco cha Reto Caviezel, silvicultur pro’l cumün da Scuol, declera, füssa vairamaing proibi da ramassar roba i’l god. «Exclus sun quels lös cha nus dain liber sco per exaimpel pro ün tagl da bos-cha», manzuna’l. Fich rechertschà da quist temp es la dascha. «Pro nos deposit a Gurlaina vaina pront dascha avuonda, chi po gnir retratta. Uschè pudaina evitar cha la glieud va svessa i’l god e fa don a la bos-cha.» Blera glieud ramassa roba secha per far decoraziuns. «Blers fan quai dürant üna spassegiada e qua nun ha ingün alch cunter», disch Caviezel. Pro’l müs-chel giavüscha’l da ramassar in differents lös e da nu far massa grondas fouras illa veta. «Il müs-chel crescha relativmaing svelta schi nu’s fa massa grond don.» Generalmaing giavüscha il silvicultur d’avair pisser dal god.

Esser precaut
Il cumün da Scuol ha üna surfatscha totala da bundant 44 000 hectaras e da quellas sun 23,8 pertschient cuvernadas cun god e frus-chaglia. Irma Ritzmann da Ftan ramassa regularmaing puschas, müs-chel, barba d’boc o plantas sechas. Pel mumaint es ella vi dal prodüer diversa decoraziun da Nadal per si’exposiziun da la fin da quist mais. «Id es il medem sco schi’s va per bulais», decler’la, «i nu’s stess ramassar massa bler in ün lö.» Ella racumonda da far quai in divers lös e dad esser precaut. «I nu’s stess badair ch’inchün d’eira i’l god ed ha ramassà per exaimpel müs-chel.»

Text: fmr/afi